Xhenneti gjendet nėn kėmbėt e nėnės...
Muhammedi a.s.
Shekujve tė fundit nė botė ka ndryshuar shumėēka. Shumė ēėshtje nuk janė pėrmendur fare nė tė kaluarėn ose, sė paku, nuk u ėshtė dhėnė hapėsirė e duhur, ndėrsa sot janė me rėndėsi, relevante dha janė ēėshtje komplekse. Pėr zgjidhjen e ēėshtjeve tė kėtilla, religjionet dhe sistemet shoqėrore kanė zhvilluar dhe kanė shtruar ide tė ndryshme dhe kanė bėrė analiza sipas botėkuptimeve tė tyre. Njėra ndėr to ėshtė edhe ēėshtja e gruas.
Nė temėn gruaja dhe e drejta e saj, nė fillim nė Perėndim, u hap njė betejė e vėrtetė. Nė Evropė, sipas masave tė zhvillimit ideor, nė lėmin e tė drejtave njerėzore dhe parimeve tjera, ėshtė thėnė dhe shkruar shumė. Nė anėn tjetėr, nė Lindje dhe nė vendet islamike, pa marrė parasysh tė drejtat qė Islami u jep femrave, ky fajėsohet pėr shkak tė disa, mungesave dhe vlerėsimeve tė gabueshme. Ndaj, filloi njė luftė e njėjtė si nė Evropė. Nė realitet gjendja nė vendet islamike ndryshonte nga ajo nė Evropė. Por, sėmundja e imitimit tė ēfarėdo lėvizjeje nė Evropė imituesve u pengoi tė vėrejnė ndryshimet midis tyre.
As sot nuk ėshtė zgjidhur ēėshtja e gruas. Ndaj, pėr kėtė thuhet e shkruhet shumė edhe nė Perėndim edhe nė Lindje. Nuk ėshtė shkruar asnjė vepėr nė gjuhėn turqishte qė na e ndriēon kuptimin objektiv tė Islamit, lidhur me kėtė ēėshtje. Rinia e sotme intelektuale qė shumė pak ėshtė e informuar me ēėshtjen e Islamit, tė vetmin informim mund ta marrin nga veprat jo objektive tė Perėndimit, ku kanė vėshtirėsi tė mėdha tė gjejnė realitetin nė temėn: E drejta e gruas nė Islam.
Ja lexues tė respektuar, veprėn qė keni nė dorė, e shkrova sa pėr tė plotėsuar njė nevojė tė tillė. Tema kryesore e veprės ėshtė mėnyra e kuptimit tė ēėshtjes sė gruas nė Islam dhe tė drejtat qė Islami ia jep asaj. Pėrveē kėsaj, veēanėrisht nė kohėn e tė Dėrguarit a.s. dhe tė tė katėr halifėve, pėrfshin edhe temėn lidhur me ēėshtjen e gruas nė vendet e sotshme tė Lindjes dhe tė Perėndimit, si dhe gjendjen paraislamike nė siujdhesėn e Arabisė dhe nė vendet tjera tė botės.
Nė pėrpilimin e kėsaj vepre janė marrė edhe citate nga librat e shenjtė tė kohės paraislamike. Kėshtu na u dha mundėsia tė bėjmė krahasime dhe ti shqyrtojmė gjykimet e pranishme nė librat religjioze tė Perėndimit, qė kanė ndikuar thellė dhe kanė bėrė kritika tė ashpra nė lidhje me ēėshtjen e gruas nė vendet islamike. Kur iu rrekėm kėsaj teme, gjithnjė kishim parasysh parimin qė, realitetin tė mos e vlerėsojmė me masat njerėzore, por njerėzit ti vlerėsojmė me masėn e sė vėrtetės. Dhe, duke u nisur nga ky parim, u mbėshtetėm nė burimet themelore tė Islamit, qė janė Kurani Famėlartė dhe Sunneti. Kėshtu tė gjitha ajetet qė kanė tė bėjnė me gruan, i nxorrėm nga Kurani. E, duke i krahasuar tė gjithė hadithet lidhur me gruan, dėshiruam tė japim njė kuptim mė tė plotė pėr Islamin. U konsultuam me juristėt islamikė pėr argumentet e Kuranit dhe sunnetit, dhe kur morrėn mendimet e tyre tė mbėshtetura nė argumente, duke i pasė parasysh tė gjitha sektet e njohura, zgjodhėm faktet tė cilėt na u dukėn mė bindėse. U ikėm disa ideve personale qė skishin mbėshtetje nė shpjegimin e komenteve dhe zgjidhjen e ideve, nė mėnyrė qė deri nė maksimum tė ruajmė objektivitetin shkencor.
Burimet qė shfrytėzuam nė kėtė vepėr janė shpjeguar nė fusnota ndėrsa titujt e plotė janė dhėnė nė fund tė librit. Nuk kishim qėllim ti vėrtetojmė realitetet shkencore e religjioze, dhe nuk iu dha vend asnjė qėndrimi pėrveē atij tė ehlisunnetit (atyre qė pasojnė sunnetin). Pėr tė gjitha vėre¬jtjet dhe kritikat qė mund ti bėhen kėsaj vepre lidhur me ēėshtjet e komplikuara qė ngėrthen libri, qė mė parė u falėnderohemi.
Zoti ynė, na bėn qė tė jemi tė gėzuar me (punėn) e grave tona dhe pasardhėsve tanė, e neve na bėn shembull pėr tė devotshmit.